“Chúng ta muốn giảm t.ử v.ong. Chúng ta đang cố gắng rất nhiều nhưng không giảm được bao nhiêu. Nhưng nếu điều trị tốt ở tầng một, tầng 2 thì sẽ giảm tải cho tầng 3″, PGS.TS Phạm Duệ viết trong tâm thư.
PGS.TS.BS Phạm Duệ, nguyên Trưởng khoa Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) cho biết để giảm t.ử v.ong chúng ta có ba nấc:
1. Giãn cách giảm mức độ cuồng phong của “bão dịch”.
2. Điều trị đúng và chăm sóc tốt, mục tiêu để bệnh nhân không phải gia nhập tầng 3 để thở máy và lọc m.áu.
3. Tầng 3 phải được tăng cường cả trang thiết bị hiện đại và cả nhân lực cao cấp để giảm tỷ lệ t.ử v.ong.
“Trong 3 nấc thang đó, giãn cách và tăng thêm nhân lực về hồi sức tích cực “đỉnh cao”, chúng ta đã làm nhưng không thể tăng được nữa. Như thế, chỉ còn việc tăng người chăm sóc điều trị tốt cho tầng một và 2 để bệnh không phải “leo” tầng 3″, PGS Duệ nhấn mạnh.
Chăm sóc bệnh nhân Covid-19 điều trị tại nhà ở TPHCM.
Vì thế, mới đây, PGS Duệ gửi tâm thư về việc cấp thiết cần làm để giảm t.ử v.ong cho bệnh nhân Covid-19, nhất là tại TPHCM.
Theo ông, sẽ giảm mạnh số t.ử v.ong nếu tăng được số người chăm sóc, nếu chú ý đến việc cho bệnh nhân ăn, uống đủ nước và calo và nếu có người thường xuyên động viên tinh thần giúp bệnh nhân thay đổi tư thế kể cả nằm nghiêng, nằm sấp, kết hợp vỗ rung, bệnh nhân sẽ đỡ suy hô hấp.
“Chúng ta muốn giảm t.ử v.ong. Chúng ta đang cố gắng rất nhiều nhưng không giảm được bao nhiêu. Kỹ thuật ECMO rất tiên tiến, hiện đại nhưng rất đắt, khó sử dụng. Trong khi nếu chúng ta biết điều trị tốt ở tầng một, tầng 2 thì sẽ giảm tải cho tầng 3″, PGS Duệ viết.
Câu hỏi là Làm thế nào?
Về vấn đề nhân lực , PGS Duệ cho rằng có thể tận dụng những tình nguyện viên tại đại phương là những bệnh nhân đã khỏi bệnh hoặc đã tiêm đủ 2 vắc xin, thậm chí là người nhà bệnh nhân là tốt nhất. TPHCM có thể tập huấn cho họ để giúp đỡ các y bác sĩ chăm sóc bệnh nhân.
Về vấn đề ăn gì , bệnh nhân có thể ăn cháo thịt, sữa, bún, phở, hủ tiếu…
Về nước uống , uống oresol tiêu chuẩn, nước dừa hoặc nước hoa quả, sinh tố có sẵn. TP có thể huy động các quán sinh tố hoạt động và cung cấp cho bệnh viện. Nước dừa rất tốt vừa cung cấp năng lượng và nước, điện giải thiên nhiên vừa là sản vật sẵn có. Đồng thời, cũng cần bình tiếp nước và bình hút phù hợp với bệnh nhân khi phải đeo mask thở oxy.
“Nếu làm tốt công tác chăm sóc bệnh nhân ngay từ tầng một, tầng 2 của tháp điều trị, tôi tin rằng bệnh nhân sẽ không phải chuyển tầng”, PGS Duệ chia sẻ.
Trước đó, trong bài viết chia sẻ về cách chăm sóc bệnh nhân Covid-19 nặng, TS.BS Quân Thế Dân cho biết lần đầu tiên vào buồng bệnh, ông đã choáng ngợp trước quy mô của đại dịch. Bệnh nhân nằm la liệt, khó thở đủ các mức độ.
Theo TS Dân, trong các thể loại cấp cứu, cấp cứu suy hô hấp phải khẩn trương nhất, bệnh nhân dễ c.hết nhất. Trong khi đó, nhân viên y tế thì vô cùng thiếu, quay như chong chóng trước diễn biến của bệnh. Người quá thiếu, nhất là điều dưỡng, người trực tiếp chăm sóc bệnh nhân. Nếu bác sĩ hiện nay đã làm 200% công suất thì các điều dưỡng đang làm 300% sức lực.
Bên cạnh nỗ lực điều trị, việc chăm sóc tốt cho bệnh nhân Covid-19 ngay từ tầng thấp như cho ăn, cho uống, hướng dẫn thở, vỗ lưng… sẽ góp phần giảm tỷ lệ bệnh nhân chuyển nặng.
Vì vậy, để duy trì công việc và giúp đỡ lẫn nhau, sau khi khám bệnh xong các bác sĩ đều làm luôn công việc chăm sóc bệnh nhân, thay bỉm, cho ăn, cho uống nước. Các công việc đó nếu trước kia thì không có gì khó khăn, nhưng bây giờ lại khác.
Cho ăn
Bệnh nhân Covid-19 thở gấp suốt ngày, phải gắng sức rất nhiều, nên mệt và càng không có sức để hô hấp dẫn đến khó thở hơn. Vòng xoáy này cứ đẩy dần bệnh nhân đến chỗ suy hô hấp không hồi phục rồi t.ử v.ong.
“Tuy nhiên, cho người đang thở mask oxy ăn giống như là trò chơi ú tim với Covid-19. Nhấc mặt nạ thở oxy, đút vội thìa cháo rồi vội vàng úp mặt nạ thở oxy xuống cho bệnh nhân thở tiếp, chỉ làm chậm một tý là oxy m.áu tụt. Và công việc cứ như thế tuần tự…”, TS Dân chia sẻ.
Là một bác sĩ đã về hưu, với 40 năm trong nghề, ông cho biết đây là lần đầu ông gặp dạng khó thở dữ dội đến vậy. Đấy là với những người bệnh nặng vừa phải. Những trường hợp nặng hơn thì được đặt sonde dạ dày để bơm sữa nuôi ăn, nặng nhất thì đặt ven truyền dung dịch dinh dưỡng, tuy nhiên mùa dịch này tìm được dung dịch nuôi dưỡng qua tĩnh mạch rất khó.
Uống nước
Bệnh nhân khó thở, thở gấp suốt ngày, cùng với thở oxy dòng cao khiến họ mất nước rất dữ, người khô lại, m.áu cô đặc, rối loạn chuyển hóa trong cơ thể. Tất cả người bệnh tất cả đều rất khát. Người nào còn khỏe thì còn tự uống được, và uống rất nhiều nước.
Tuy nhiên, với những trường hợp phải thở oxy mask thường xuyên thì việc uống nước vô cùng khó khăn vì vướng mặt nạ, không thể uống được, nước đổ tung tóe ra giường.
Dùng ống hút cắm vào cốc nước thì bệnh nhân hút lên thì được, nhưng không có người phục vụ. Vì thế, mọi người nghĩ đủ mọi cách để có bình uống nước cho bệnh nhân đang thở oxy. Lúc đầu các y bác sĩ thử dùng bình uống cho người chơi thể thao vì có vòi hút để cạnh cho bệnh nhân tự hút, vừa kín không sợ đổ nước. Tuy nhiên, kết quả không như mong đợi, vòi hút quá to, đòi hỏi bệnh nhân phải rít thật mạnh nước mới lên, người yếu hút nước không lên.
“Cuối cùng, nhờ gợi ý của rất nhiều người chúng tôi đã cải tiến để có bình nước cho bệnh nhân. Cụ thể là dùng chai 1,5 lít, khoan ở nắp một lỗ nhỏ, luồn dây thở oxy qua thế là xong. Bí quyết là khoét lỗ phải bé hơn dây một chút là kín, không rò rỉ nước. Hoàn toàn tận dụng, không mất t.iền mua, mà có dùng ngay”, TS Dân chia sẻ.
“Cùng với nỗ lực điều trị, nếu chăm sóc tốt, chúng ta sẽ dìu bệnh nhân qua những ngày cam go nhất và cứu được họ”, chuyên gia cho biết thêm.
Thử nghiệm thuốc mới kháng virus cho F0 tại TP HCM
Khoảng 160-200 bệnh nhân Covid-19 triệu chứng nhẹ và vừa đang điều trị ở các bệnh viện dã chiến, được thử nghiệm thuốc kháng virus molnupiravir.
Đây là loại thuốc kháng virus mới trên thế giới, một số nước vừa hoàn thành giai đoạn thử nghiệm 2, 3 song đã sử dụng cho bệnh nhân Covid-19, như Mỹ, Ấn Độ. Theo Hội đồng Đạo đức y sinh học, Bộ Y tế, nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng thuốc molnupiravir tại Mỹ, Ấn Độ, kết quả “khả quan về tính an toàn, khả năng dung nạp, đặc biệt giảm tải lượng virus rõ rệt ở bệnh nhân thể nhẹ và vừa sau 5 ngày điều trị, góp phần giảm lây nhiễm trong cộng đồng, giảm tỷ lệ nhập viện, giảm tử vong”.
Tuy nhiên, nhằm đảm bảo sử dụng thuốc an toàn, hiệu quả, trước khi triển khai thí điểm tại cộng đồng, Hội đồng Đạo đức y sinh học quyết định thử nghiệm tại cơ sở y tế từ ngày 16/8 đến 22/8. Hai bệnh viện Thống Nhất (tại TP HCM) và Phổi Trung ương (Hà Nội) làm đầu mối phối hợp các cơ sở y tế triển khai thử nghiệm lâm sàng pha 1, 2, 3 trên bệnh nhân Covid-19 mức độ nhẹ và vừa.
PGS.TS, bác sĩ Lê Đình Thanh, Giám đốc Bệnh viện Thống Nhất, cho biết thuốc molnupiravir đang được thử nghiệm giai đoạn 2 cho bệnh nhân tại các bệnh viện dã chiến TP HCM, đặc biệt là bệnh viện dã chiến số 8, nơi đội ngũ y tế Bệnh viện Thống Nhất tham gia điều trị.
“Dù nhiều nước đã hoàn thành giai đoạn thử nghiệm 2 và 3, đ.ánh giá tốt, nhưng Việt Nam vẫn thử nghiệm từ hai giai đoạn này để đ.ánh giá tính an toàn, hiệu quả của thuốc, có phù hợp với thể trạng người Việt hay không”, bác sĩ Thanh chia sẻ.
Ông cũng cho biết, quá trình thử nghiệm thuốc, lấy mẫu sàng lọc, được tiến hành rất khắt khe, nghiêm ngặt vì kết quả sẽ “quyết định đến vấn đề có đưa thuốc ra sử dụng ở cộng đồng hay không”.
Thuốc kháng virus molnupiravir dạng viên, gồm loại hàm lượng 200 mg và loại 400 mg. Bệnh nhân thử nghiệm theo liều uống 800 mg mỗi ngày, tương đương hai viên thuốc 400 mg, chia làm hai lần uống trong ngày.
Thuốc đang thử nghiệm cho bệnh nhân có triệu chứng nhẹ và ở mức độ vừa. Đây là đối tượng nhiễm Covid-19 nhiều nhất. Bác sĩ khuyến cáo, bệnh nhân sau khi xét nghiệm PCR dương tính, có triệu chứng, thì nên sử dụng molnupiravir. Các triệu chứng vừa đến nặng, như triệu chứng hô hấp gồm hắt hơi, sổ mũi, mệt mỏi; đến bắt đầu có triệu chứng viêm phổi, khó thở.
“Nếu thuốc giúp cơ thể khống chế được tải lượng virus sẽ làm giảm tỷ lệ bệnh nhân chuyển nặng, giảm các biến chứng, từ đó đỡ gánh nặng cho các tầng trên”, theo bác sĩ Thanh.
Sau kết thúc giai đoạn 2, nhóm nghiên cứu tiến hành thử nghiệm giai đoạn 3 với khoảng 360-420 bệnh nhân. “Hy vọng đến cuối tháng 8 có kết quả để đưa thuốc ra sử dụng”, bác sĩ Thanh nói.
Dự kiến, sau thử nghiệm, Đại học Y dược TP HCM và Trường Đại học Y tế Công cộng sẽ trực tiếp triển khai chương trình thí điểm tại cộng đồng.
Mặc dù chưa hoàn tất các giai đoạn thử nghiệm, thuốc molnupiravir đã được Bộ Y tế đưa vào chương trình Home Care “thí điểm điều trị có kiểm soát các F0 tại nhà và cộng đồng”.
Thời gian qua, Bộ Y tế đã đề nghị các doanh nghiệp mua, nhập khẩu, nghiên cứu, chuyển giao công nghệ sản xuất thuốc molnupiravir. Bộ cũng xem xét cấp phép sử dụng thuốc điều trị Covid-19 trong điều kiện khẩn cấp.
Thuốc molnupiravir mới đây được một tập đoàn nhập khẩu tặng Bộ Y tế để điều trị bệnh nhân Covid-19.
Loại thuốc kháng virus đầu tiên được Bộ Y tế đưa vào điều trị bệnh nhân Covid-19 là remdesivir, dùng cho ca nặng và ưu tiên cho bệnh nhân trên 65 t.uổi, béo phì, sử dụng truyền tĩnh mạch và theo chỉ định của bác sĩ. Remdesivir đang được Bộ Y tế xem xét cấp phép khẩn cấp.
