Tía tô là loại rau gia vị quen thuộc trong bữa ăn hàng ngày của chung ta. Tía tô được trồng ở khắp nơi trên đất nước Việt Nam người dân dùng tía tô như một loại gia vị và làm thuốc.
Trong dân gian người ta phân biệt tía tô có hai loại: loại lá màu đỏ (Perilla ocymoides var.) và loại lá tía tô có màu xanh (purpurascens).
Tía tô là loại cây thân thảo sống hàng năm thuộc họ Lamiaceae, giống như hầu hết các loại cây thuộc họ Lamiaceae, nó có tinh dầu thơm dễ bay hơi, thường được dùng để chiết xuất hương liệu, làm thuốc hoặc làm gia vị trong nấu ăn. Trong số đó, các loại tía tô phổ biến có thể được chia thành hai loại tía tô đỏ (Perilla ocymoides var.) và tía tô xanh (purpurascens), hai loại tía tô có màu sắc khác nhau và công dụng cũng khác nhau.
Sự khác biệt giữa tía tô đỏ và tía tô xanh
Chúng ta nhìn mắt thường cũng nhìn thấy tía tô hai màu sắc khác nhau. Ngoài màu sắc là điểm phân biệt cơ bản nhất, kết cấu và mùi thơm cũng có thể được dùng để phân biệt.
Tía tô đỏ
có hương vị đậm đà hơn nên ít người ăn sống trực tiếp mà hầu hết được người ra chế biến thành món ăn. Ngoài ra còn được dùng làm thành vị thuốc. Còn tía tô xanh được người ta ăn sống như một loại rau gia vị.
Tía tô đỏgiàu anthocyanin, hai mặt lá của nó đều có màu đỏ tím, mép lá hình cưa. Loại này có mùi thơm đậm đà đặc trưng. Trong y học cổ truyền dùng loại tía tô đỏ này để làm thuốc và là thuốc nhuộm thực phẩm tự nhiên. Ngoài ra, ở Nhật Bản còn dùng tía tô đỏ để làm nước giải khát có vị chua chua, ngọt ngọt vô cùng lạ miệng.
Bài Viết Liên Quan
- Hệ lụy của việc giảm cân cấp tốc
- Món ăn từ cải cúc chữa bệnh
- Bác sĩ chỉ ra thời điểm dễ gây đột tử nhất, dù có bệnh hay không cũng cần chú ý
Nước tía tô tốt cho sức khỏe tuy nhiên không nên dùng quá nhiều
Tía tô xanh
Có mùi thơm tươi mát, rất thích hợp để ăn sống. Tía tô xanh thường thấy trong ẩm thực Nhật Bản và Hàn Quốc, như trong các món ăn sashimi của Nhật Bản, tía tô xanh là loại rau gia vị không thể thiếu, giúp làm giảm bớt mùi tanh của hải sản tươi sống của các món ăn truyền thống của người Nhật.
Ở Hàn Quốc, người ta có phong tục dùng tía tô xanh để bọc thịt nướng, hoặc ngâm tía tô với nước sốt cay Hàn Quốc, hành băm, gừng, tỏi, mè trắng, nước tương, đường và các gia vị khác để làm món ăn kèm.
Tóm lại, dựa vào màu sắc, mùi thơm và công dụng của tía tô đỏ và tía tô xanh có thể khẳng định là công dụng của tía tô đỏ tốt hơn. Tuy nhiên, mỗi một loại sẽ có tác dụng tốt nhất với tùy vào mục đích sử dụng cho từng cá thể.
Những lưu ý khi dùng tía tô
Vì trong tía tô có độc tính nhất định nên khi sử dụng cần phải lưu ý
Không nên ăn quá nhiều lá tía tô, vì trong tía tô có chứa một lượng lớn axit oxalic, khi axit oxalic gặp canxi và kẽm trong cơ thể con người sẽ tạo thành canxi oxalat và kẽm oxalat. cơ thể con người sẽ làm tổn thương hệ thần kinh, hệ tiêu hóa và chức năng tạo m.áu của con người.
Tuyệt đối không ăn cá diếc nấu chung với lá tía tô vì có thể trúng độc gây ra l.ở l.oét.
Nếu dùng tía tô trong thời gian dài, người bị tỳ vị hư sẽ có triệu chứng tiêu chảy. Những người bị khí hư, âm hư không nên ăn tía tô.
Tía tô có tính cay nồng, tính ấm, người bị phong hàn (có triệu chứng sốt nặng, ớn lạnh, ra mồ hôi, khát nước…), nhất là những người nóng nảy, những người khí yếu, mệt mỏi, thường xuyên cảm lạnh không nên dùng. Người bị sốt và đổ mồ hôi không nên dùng.
Tía tô còn có tác dụng nhất định trong việc làm tăng lượng đường trong m.áu nên người bệnh tiểu đường nên thận trọng khi sử dụng.
Công dụng nói chung của tía tô
Tía tô có tính cay nồng, tính ấm, có thể tán gió, hàn, vị cay nồng của nó còn có thể làm thông phổi, giảm ho, dùng khi bị cảm lạnh có triệu chứng gió lạnh. bao gồm sốt, sợ lạnh, nhức đầu, nghẹt mũi và ho, v.v., Ngoài ra nó có thể di chuyển khí ứ đọng và điều hòa dạ dày, dùng trị cảm lạnh và các triệu chứng phong hàn, các triệu chứng như tức ngực, nôn mửa, chán ăn do tỳ khí ứ đọng.
Tía tô có tác dụng chống viêm giải cảm rất tốt.
Tía tô có mùi thơm, tính cay nồng, tính ấm có tác dụng xua lạnh, giải độc cho cá, cua ( Y học cổ truyền cho rằng cá, cua có tính lạnh và ẩm ). Dùng khi nôn mửa, tiêu chảy, đau bụng do ngộ độc cá, cua, dùng riêng hoặc với nước sắc của gừng, tùng bách, hoắc hương. Theo dân gian, 6 đến 10 gr lá có thể nấu chín và ăn chung với cá, cua.
Thành phần chính của dầu tía tô, loại dầu dễ bay hơi có trong tía tô, là perilladehyde, chiếm 50 ~ 60% tổng lượng , là nguyên nhân chính tạo ra mùi nồng nặc của dầu tía tô. Các anken chính khác bao gồm limonene, caryophyllene và farnesene. Tía tô chứa 45,3% dầu béo , 42,6% axit linoleic, 22,4% axit – linolenic , ngoài ra còn chứa các hợp chất vitamin B1 và axit amin. Trong số các loại hóa chất được biết đến của thành phần tía tô, PA ( thành phần chính: Perillaaldehyde ) là loại duy nhất được sử dụng trong nấu ăn. Các loại hóa chất khác là PK ( perillone ) , EK ( perillone ) , PL ( perillone ) , PP ( phenylpropanoid: myristyl ether, thì là olein, elemenin ) , C ( citral ) và một loại giàu furan hoa hồng.
Loại rau này rất giàu khoáng chất và vitamin, có tác dụng chống viêm tốt, có thể bảo quản, khử trùng các loại thực phẩm khác, lá tía tô có thể dùng làm món ăn và cũng có thể dùng để muối dưa chua. Hạt rất giàu dầu tía tô, có tác dụng tốt cho sức khỏe. Dầu hạt có mùi thơm mạnh.
Tía tô tươi có đặc tính kháng sinh nên có thể dùng trong sushi để giảm độc tố trong hải sản, lá tía tô sống có thể t.iêu d.iệt độc tố trong cua cá, và hải sản.
Những món ăn hỗ trợ trị cảm lạnh
Thời tiết đang thay đổi thất thường, chuyển đột ngột từ se lạnh sang nóng bức, chênh lệch nhiệt độ trong ngày cũng khá cao.
Do ảnh hưởng của thời tiết, người lớn và trẻ nhỏ rất dễ bị cảm lạnh với các triệu chứng hắt hơi, sổ mũi, nghẹt mũi, đau họng, ho. Một số loại trà, món ăn có thể giúp phòng và hỗ trợ trị cảm lạnh…
Những loại trà “trị” cảm lạnh
Trà bạc hà hoạt động như một chất long đờm tự nhiên, giúp làm sạch chất nhầy khỏi đường thở. Tinh dầu trong trà bạc hà không chỉ giúp giảm nghẹt mũi mà còn giúp giảm đau họng.
Trà chanh có chứa vitamin C. Vitamin C không ngăn ngừa cảm lạnh nhưng có thể làm giảm thời gian và mức độ nghiêm trọng của cảm lạnh.
Trà chanh đặc biệt tốt khi kết hợp với trà gừng. Vì gừng cũng được dùng để giảm bớt các triệu chứng cảm lạnh, giúp giảm tắc nghẽn do cảm lạnh. Ngoài ra, các loại trà hoa cúc, trà cam thảo cũng được sử dụng trong Đông y để trị cảm lạnh rất tốt.
Cháo tía tô, cháo hành giải cảm
Hành lá có vị cay, tính nóng, kích thích tiết ra mồ hôi, trợ tiêu hóa… Tía tô theo Đông y, có chứa nhiều tinh dầu, có rất nhiều công dụng trong việc giải cảm lạnh như kích thích tiết mồ hôi, long đờm, trị ho… Đây là những thực phẩm có công dụng giải cảm hàng đầu. Cháo hành, cháo tía tô là các món ăn rất đơn giản, dân dã nhưng có công dụng trị cảm lạnh.
Các món ăn kết hợp tỏi
Trong tỏi có chứa nhiều allicin, đây là một chất có tính kháng khuẩn cao, chống vi khuẩn một cách hiệu quả nên giúp tăng cường hệ miễn dịch, chữa cảm lạnh rất tốt. Để sử dụng tỏi nấu ăn, chúng ta có thể ăn tỏi sống, dùng tỏi nấu phở, bún, cháo gà, xào rau…
